Jak opowiadać kreatywnie o historii regionu, na przykładzie projektu „Transport nr 77”

W dniu 25 marca 2021 roku, odbyła się konferencja pt:”Kreatywnie o historii regionu (możliwości edukacji historycznej i obywatelskiej w oparciu o źródła dostępne w sieci). Wydarzenie to było zorganizowane przez Kujawsko Pomorskie Centrum Edukacji Nauczycieli we Włocławku. Jedną z prelegentek była wicedyrektor Zespołu Szkół Samochodowych we Włocławku, która razem ze swoją klasą, bierze udział w projekcie „Transport nr 77”.

Poniżej treść jej wystąpienia:

Szanowni Państwo, aby przybliżyć realizowany w naszej szkole projekt pt. Transport 77 należy dokonać krótkiego wprowadzenia:

Cytat ze strony Convoi 77: Transport 77 był ostatnim wielkim transportem z Drancy do Auschwitz. Wyruszył 31 lipca 1944 i przewiózł do obozu zagłady 1310 osób: mężczyzn, kobiety i dzieci… o tożsamości żydowskiej , ale pochodzących z rożnych krajów.

Międzynarodowe Stowarzyszenie Transport 77, powstałe we Francji kilka lat temu, ma na celu zebranie, wokół rodzin i przyjaciół osób deportowanych, wszystkich, którym nie jest obojętna pamięć o Holokauście i chcą brać aktywny udział w przekazywaniu tej pamięci, jak również w badaniach i edukacji na temat Holokaustu.

Na podstawie dostępnych informacji odtworzono historie 400 deportowanych osób Niestety nie było żadnego bezpośredniego sposobu na znalezienie dokumentów dotyczących ponad 900 pozostałych choć zachowały się o nich podstawowe informacje: imię, nazwisko, data i miejsce urodzenia

Pojawił się więc pomysł poproszenia uczniów szkół średnich w całej Europie o rozpoczęcie poszukiwań w swojej miejscowości śladów deportowanych, którzy urodzili się i żyli tam, gdzie uczniowie chodzą do szkoły i być może mieszkają.

Dotychczas do tych działań przystąpili uczniowie i nauczyciele z 20 krajów europejskich. Również włocławska Samochodówka zgłosiła się do projektu. Naszym zadaniem jest stworzenie biografii pani Rebecci Polacz z domu Gryn urodzonej w Koninie pod koniec XIX wieku, zamordowanej w Auschwitz zaraz po przybyciu w dniu 5 sierpnia 1944 roku. Nad biografią tej pani pracujemy od października 2020 roku i zamierzamy zakończyć działania po roku, tj. w październiku 2021 roku, dlatego ważna jest praca z grupą, która rok później nadal będzie się kształcić w szkole.

Stanęliśmy jednak przed trudnym zadaniem z kilku innych powodów:

Nie przyporządkowano nam osoby z Włocławka i okolic, gdyż na liście deportowanych do obozu zagłady znajdowała się tylko jedna osoba z naszego miasta i jej biografia już została opracowana.
Nie znamy języka francuskiego, a siedzibą Stowarzyszenia jest Francja i w takim języku otrzymaliśmy dokumenty będące dla nas punktem wyjścia do pracy. Towarzyszyły nam także obawy, co do wystarczającej znajomości przez moich uczniów języka angielskiego, tym bardziej, że sama nim się nie posługuję.
Czas pandemii.
Ewentualne zniechęcenie uczniów do projektu i zmniejszanie się ich liczby z każdym kolejnym miesiącem pracy.
Jak zatem sobie poradziliśmy?

Z propozycją udziału w projekcie zwróciłam się do drugiej klasy liceum ogólnokształcącego, w której uczę języka polskiego. Zawarłam z młodzieżą kontrakt, z którego się wywiązuję, podobnie jak uczniowie pracujący w czteroosobowych zespołach. Zgodnie z umową wykonują online poszczególne zadania (np. opisy etapów życia pani Polacz, drzewa genealogiczne, listy do Izraela i Francji) i są nagradzani oceną z aktywności pozalekcyjnej za każdy etap pracy nad projektem. Efekt? Po 6 miesiącach nadal pracuje cała klasa, a uczniowie równocześnie zgłosili akces do innych projektów o podobnej tematyce. Realizacja projektu przyczynia się do wspaniałej korelacji międzyprzedmiotowej – opracowane pod nadzorem polonistki zagadnienia uczniowie tłumaczą na angielski i niemiecki na lekcjach języków obcych, ich wiedzę historyczną uzupełnia na swoim przedmiocie moja przedmówczyni, a nad aspektem pedagogicznym pracy czuwa wychowawca. W tłumaczeniu dokumentów z języka francuskiego pomaga koleżanka romanistka z innej placówki oświatowej, co oznacza, że projekt wykracza poza Samochodówkę i gromadzi ludzi dobrej woli.

Czas pandemii nie utrudnił, ale pomógł w realizacji projektu. Podróż do Archiwum Państwowego w Koninie odbyliśmy wirtualnie, podobnie jak wizytę w dziale genealogii Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie. W tych miejscach zostaliśmy przeszkoleni na odległość oraz uzyskaliśmy bardzo ważne wskazówki i dokumenty. Pracownik archiwum polecił też książkę o życiu sztetla Konin, a pani kierownik działu historii rodzinnej z ŻIH-u zdobyła dla nas metryki i akt ślubu oraz adres do wnuczki naszej bohaterki mieszkającej obecnie w Jerozolimie, z którą nawiązaliśmy trwający do dzisiaj mailowy anglojęzyczny kontakt, dzięki czemu poznaliśmy powojenne losy rodziny pani Rebecci Polacz. Kiedy zakończymy zbieranie i porządkowanie informacji i uzupełnimy tworzoną na bieżąco biografię naszej bohaterki, a także dodamy stworzone przez uczniów załączniki, naszą obszerną pracę zamieścimy na specjalnej platformie edukacyjnej Stowarzyszenia Transport 77, po to, aby każdy zainteresowany obywatel świata mógł ją przeczytać w języku angielskim.

Podsumowując, projekt kształci wszystkie kompetencje kluczowe – skuteczne porozumiewanie się w języku ojczystym oraz w językach obcych, umiejętności naukowo – techniczne i informatyczne, potrzebę uczenia się przez całe życie oraz uczestniczenia w życiu społecznym i obywatelskim, inicjatywność i przedsiębiorczość, a także dał wiedzę niezbędną do budowania świadomości i ekspresji kulturalnej. Nade wszystko jednak nauczył młodych ludzi współpracy, umożliwił utrzymanie w czasie pandemii kontaktów rówieśniczych oraz zbliżył do siebie uczniów pełno- i niepełnosprawnych (realizuje go klasa integracyjna), z czego jako koordynatorka projektu i wicedyrektor Zespołu Szkół Samochodowych we Włocławku jestem szczególnie dumna.

Katarzyna Dąbrowska