Français
English
Gołda GRUSZKA, z domu SZAJEWICZ
.
.
.
.
Gołda Gruszka z domu Szajewicz urodziła się 20 października 1888 roku w Radomsku. Była córką Frajdy (od 1963 r. Franciszka) Szajewicz z domu Cymerman (ur. 1868 r.) i Herszlika (urzędowa zmiana imienia na Henryk – 1963 r.) Szajewicza (1856-1906). Ojciec był z zwodu powroźnikiem, a matka zajmowała się domem.
RODZEŃSTWO
Gołda miała wiele rodzeństwa, była najstarsza. Kiedy miała 3 lata, w 1891 roku, urodził się jej brat – Szmul Szajewicz.
Jako kolejny, w 1893 roku, urodził się Abram Ber Szajewicz. Był kupcem i należał do Rady Miasta Radomska z partii Bund. Poślubił Altę, która pochodziła z Tomaszowa. Zmarł w 1942 roku.
Na zdjęciu brat Goldy Gruszki – Abram Ber Szajewicz (źródło: Rachel Kesselman, zdjęcie odnalezione w Księdze Pamięci „Yizkor book Radomsk”)
Dwa lata później – 18 marca 1895 roku – urodziła się siostra Gołdy, Rywka (Regina). Wyszła ona za mąż za Szmula (Samuela) Haze, który urodził się w 1894 roku, z zawodu był złotnikiem. Mieli trzech synów – Israela (1922 r. – 1943 r.), Henryka Tzvi (1918 r. – 2004 r.) i Jerzego, który urodził się w 1933 roku i mieszka w Szwecji. Regina (Rywka) zmarła w 1971 roku.
Na zdjęciu siostra Goldy Gruszki – Rywka (Regina) Haze (źródło: K. Piechociński)
Jako następny urodził się Izrael (Iser) Szajewicz w 1900 roku, z za-wodu powroźnik. Ożenił się z Frimetą Stopnicką. Zginął w Buchen-waldzie w 1944 roku.
Najmłodsza siostra – Sura (Sara) (1902 r.–1943 r.) – wyszła za mąż za Yaakowa Zalmana Rysa (1906 r.–1942 r.). Mieli dwoje dzieci – Chanę Rys (1934 r.–1942 r.) i drugie dziecko, którego płeć jest nie-znana.
Rodzeństwo Gołdy wraz ze swoimi rodzinami zginęło w obozach koncentracyjnych w Treblince i Buchenwaldzie. Przeżyła tylko Rywka i jej mąż oraz dwóch z trzech synów (Henryk i Jerzy), Israel nie przeżył koszmaru wojny.
MAŁŻEŃSTWO I DZIECI
Gołda w 1911 roku poślubiła Abrama Gruszkę, urodzonego 21 lipca 1885 roku w Wikłowie. Z zawodu był blacharzem. Zmarł 31 lipca 1939 roku w Paryżu. Był synem Rywki Gruszki z domu Łagrzyckiej oraz Nisena Gruszki. Mieli trójkę dzieci – Hersza, Rywkę oraz Suzanne. Hersz (Henri) Gruszka był ich pierwszym dzieckiem. Urodził się 21 czerwca 1912 roku w Kruszynie. Z zawodu był księgowym. Córka, Rywka Gruszka przyszła na świat 5 sierpnia 1920 roku. Była krawcową. Poślubiła Charlsa Bigera.
FRANCJA
Przed wyjazdem do Francji Gołda z 9 letnim Herszem i maleńką Rywką mieszkała w Radomsku na ul. Rynek 10. Z kolei na ul. Rynek 4 mieszkała jej matka wraz z jej rodzeństwem – Surą i Iserem . Gołda z mężem i dwójką dzieci wyemigrowała w latach dwudziestych XX wieku do Francji ,która była bardzo pozytywnie postrzegana przez Żydów z Europy Wschodniej. Rodzina zamieszkała w dzielnicy 11 w Paryżu na ulicy Basfroi 10. Dzielnica 11 była głównie zamieszkiwana przez ubogie żydowskie rodziny. Tam, 24 kwietnia 1925 roku, urodziła się ich najmłodsza córka – Suzanne Gruszka. Poślubiła ona Jeana Kadyszewicza. Nie pracowała zawodowo.
OBYWATELSTWO
Dnia 29 kwietnia 1933 roku na mocy ustawy o obywatelstwie francuskim z 10 sierpnia 1927 roku Gołda Gruszka stała się obywatelką francuską.
AUSCHWITZ
Gołda wraz ze swoją córką Suzanne, 29 czerwca 1944 roku, trafiły do obozu Drancy. 31 lipca 1944 roku zostały deportowane z obozu Drancy do Auschwitz w transporcie nr 77. Był to ostatni duży transport z Drancy. Znajdowali się w nim Żydzi z Paryża i przedmieść. Największa ilość pochodziła z 11 dzielnicy. Więźniowie byli transportowani w nieludzkich warunkach. Po przyjeździe do Auschwitz i selekcji przy Judenrampie skierowano Gołdę na natychmiastową śmierć. Zginęła w komorze gazowej 5 sierpnia 1944 roku. Miała 56 lat. Jej córce udało się przeżyć obóz.
MIEJSCE PAMIĘCI SHOAH
W Paryżu znajduje się Miejsce Pamięci Shoah, gdzie upamiętniona została Gołda Gruszka. Jej dane ulokowane zostały na ścianie w 1 rzędzie, kolumnie 6, na płycie numer 16.
Płyta, na której upamiętniona została Gołda Gruszka (źródło: Muzeum Pamięci Shoah w Paryżu, „Ściana nazwisk”)
Dołączamy do biografii filmik Survivor of Radomsko, Jerzy Haze, visiting the Kesselman Museum in Radomsko (August 2019), w którym siostrzeniec Goldy Gruszki, Jerzy Haze, ocalały z Holokaustu, syn Samuela i Reginy Haze, wspomina czasy wojny.
Biografię opracowały: Anna Rak, Karolina Majak,
Zespół Szkół Elektryczno-Elektronicznych w Radomsku
Bibliografia:
1. Archiwum Państwowe w Piotrkowie Tryb.(dalej : APPT). Dokument elektroniczny. Akt urodzenia (184/1888)
2. APPT. Dokument elektroniczny. Księgi aktów stanu cywilnego wyznania mojżeszowego w Radomsku. Akt urodzenia (87/1895)
3. APPT. Dokument elektroniczny. Akt ślubu (34/1911)
4. APPT. Dokument elektroniczny .Zapisy z ksiąg meldunkowych Radomska po 1920 r.
5. APPT. dokument elektroniczny. Księgi aktów stanu cywilnego wyznania mojżeszowego w Radomsku .Akt ślubu (30/1917)
6. https://www.geni.com/people
7. https://www.ancestry.com/genealogy/records/szmul-szajewicz-24-108ttlr
8. Mieczyński, Grzegorz. Firmy radomszczańskie w dwudziestoleciu międzywojennym.Katalog.[online]. https://cutt.ly/wgzLjeI
9. http://lesmortsdanslescamps.com/monde.html
10. https://cutt.ly/VgzKYOM
11. Tartakowsky, Ewa. Francja w okresie II wojny światowej – konwoje i deportacje Żydów z Francji.[online]. Dostępny w: https://cutt.ly/MgzKLGM
12. Kuczyńska, Dorota. Francuzi w KL Auschwitz.[online]. Dostępny w : https://cutt.ly/MgzKLGM
13. https://cutt.ly/BgzKX3m
14. https://cutt.ly/igzLq9m
15. https://cutt.ly/WgzLoQ5
16. http://ressources.memorialdelashoah.org/index.php
17. Survivor of Radomsko, Jerzy Haze, visiting the Kesselman Museum in Radomsko (August 2019) – https://cutt.ly/UgzLaGZ
